Ślad ciągłego wzruszenia naturą, złożonego ze słów, wersów i opowieści
Jean Jacques Rousseau twierdził, że natura jest książką, która jest zawsze otwarta dla wszystkich oczu. Postrzegał ją jako muzę wszelkiej sztuki: muzyki, poezji, malarstwa. Trudno się z nim nie zgodzić. Wielkie dzieła kultury powstawały zawsze w konkretnym miejscu i w charakterystycznym dla niego kontekście krajobrazowym, co bez wątpienia miało ogromny wpływ nie tylko na samych artystów, ale również na proces twórczy. Z takiego przekonania narodziła się we Włoszech idea parków literackich, w których możemy odwiedzić miejsca, w których żyli i tworzyli włoscy pisarze i poeci. Spacerując specjalnie wytyczonymi trasami, mamy okazję przeżyć na nowo książki, będące już częścią naszego osobistego doświadczenia lub zainspirować się do przeczytania nowych powieści, opowiadań, esejów czy wierszy.
Kultura i natura
Parki literackie są pomysłem Stanislao Nievo, prawnuka autora jednej z ważniejszych włoskich powieści historycznych dziewiętnastego wieku “Le confessioni di un italiano”, również pisarza i prezesa Fundacji Ippolito Nievo. Inspiracją do uczynienia z literatury sposobu na ochronę naturalnego krajobrazu, było dramatyczne wydarzenie z 1979 roku: zniszczenie przez trzęsienie ziemi zamku Colloredo di Montalbano we Friuli, gdzie Ippolito Nievo napisał powieść, która przyniosła mu sławę i gdzie powstała pierwsza książka Stanislao “Il prato in fondo al mare”. Kierowany niepokojem przed tym, co może bezpowrotnie zniknąć, przed utratą miejsc, a wraz z nimi korzeni kulturowych i sensu życia, Stanislao Nievo opracował projekt Parku Literackiego, pomyślanego jako przestrzeń upamiętniająca krajobrazy – rozumiane jako całość zasobów środowiskowych, architektonicznych, historycznych i artystycznych, które znalazły swój wyraz w dziełach literackich. Zrodzony jako projekt wydawniczy, z czasem rozwinął się i w 2009 roku został przejęty przez specjalnie do tego powołaną spółkę – Paesaggio Culturale Italiano, która aktywnie promuje włoskich parków literackich w celach turystycznych i kulturalnych. Dzięki temu parki literackie stają się prawdziwymi szlakami turystycznymi prowadzącymi przez miejsca, w których żyli i inspirowali się wielcy pisarze.
LIGURIA. Park Literacki im. Eugenio Montale, Cinque Terre, La Spezia
Utworzony z okazji 40. rocznicy przyznania poecie literackiej Nagrody Nobla. Obłędny liguryjski krajobraz, który malowniczo łączy morze z lądem, zatopiony w śródziemnomorskiej zieleni i otoczony klifami, dostarcza nam tych samych niezwykłych, intensywnych przeżyć i emocji, które poeta przekazywał w swoich tekstach. Możemy wybrać się na wycieczkę do okolicznych winnic, trekking z przewodnikiem lub wstąpić do klasztoru Kapucynów.
LAZIO: Park Literacki im. Tommaso Landolfi, Pico
Wąskie, regularne uliczki małej starożytnej wioski Pico, położonej za górą Pota, zostały przekształcone w park, a raczej szlak literacki imienia wielkiego włoskiego pisarza i poety Tommaso Landolfi, który często przywoływał na kartach książek miasto swojego urodzenia. Jego twórczość jest przesycona nastrojami, obrazami, fantazjami i rytuałami związanymi z życiem i postaciami tego miejsca. Pico, zanurzone w zielonym krajobrazie, otoczone wzgórzami z gajami oliwnymi i winnicami, jest doskonałą mieszanką natury, historii oraz wartości artystycznych.
TOSKANIA: Park Literacki ® Le Terre di Dante
Od Toskanii po Emilię Romanię znajduje się wiele miejsc, które były ważne dla tego najsłynniejszego włoskiego poety, dlatego Park Literacki poświęcony Dantemu jest w rzeczywistości rozległą trasą, która przeplata miejsca i różne osobistości, które w nich mieszkały. Przedstawia Włochy widziane oczami Dantego, jego wędrówki na początku 1300 roku, jego wizję ludzi i miast, które go gościły, wydarzenia, o których z surowością lub nabożnością pisał w Boskiej Komedii. W sercu całego programu znajduje się Rawenna – miasto wpisane na listę dziedzictwa UNESCO, w którym spoczywają kości Poety i które zachwyca swoimi bizantyjskimi kościołami, wybrzeżem Adriatyku, starożytnymi lasami sosnowymi i światowej klasy wydarzeniami kulturalnymi. Park oferuje wyjątkowo bogaty i różnorodny program: festiwale, spotkania, przedstawienia, wycieczki krajobrazowe, trekkingi. Dostępna jest również oddzielna strona (również w języku angielskim) ze wszystkimi informacjami oraz aktywnościami online. https://www.terredidante.it/
SYCYLIA. Park Literacki ® im. Luigi Pirandello w prowincji Agrigento
Wielki miejski teatr. Tak można by określić przestrzeń parku stworzonego w hołdzie jednemu z największych pisarzy XX wieku. Specjalnie przygotowane trasy umożliwią nam poznanie miejsc i krajobrazów, w których mieszkał i tworzył Pirandello, doświadczenie kultury oraz odkrycie dzielnic opisanych w powieściach, nowelach i dramatach autora. Dom położony w dzielnicy Caos, na terytorium Agrigento, jest obecnie muzeum, a nazwa Caos, którą Pirandello uczynił symbolem – stała się sercem Parku Literackiego nazwanego jego imieniem. Zwiedzający mogą pokonywać trasy za pomocą różnych środków (od powozów konnych po zabytkowe samochody, od rowerów po samochody elektryczne i pociągi). Poszczególne przystanki odpowiadają momentom rekonstrukcji pamięci literackiej poprzez filmy, animacje teatralne, muzykę, opowiadanie historii, fotografie i różne narzędzia multimedialne.
MARCHE. Park Literacki im. Giacomo Leopardi, Recanati
To jeden z najstarszych przykładów niezwykłego i naturalnego związku między poezją, przestrzenią, krajobrazami, kulturą i ludźmi. Spacer ulicami to wędrówka śladami poety, podążanie za jego „drogą wyobraźni”, próba spojrzenia oczami duszy i uchwycenie tego, co wykracza poza wymiar przestrzeni i czasu. Wzdłuż trasy można wspiąć się na Colle dell’Infinito, czyli “wzgórze nieskończoności”, podziwiać Torre del Borgo, Torre del Passero Solitario (które zainspirowało Leopardiego do napisania poematu o tej samej nazwie), pałac Antici-Mattei i Palazzo Leopardi. Na terenie parku, w jednym z wiejskich domów rodziny Leopardi, otoczony winnicami, mieści się klub jeździecki. Miłośnicy jazdy konnej mogą przemierzyć poetycki szlak w siodle, podziwiając spektakularne krajobrazy Gór Sibillini i cieszyć się widokiem błękitnego morza ze wspaniałą górą Monte Conero w tle.
Wszystkie parki można znaleźć na oficjalnej stronie projektu: https://www.parchiletterari.com/index.php
Znajdują się tam nie tylko aktualne wydarzenia i dostępne trasy, ale również sporo ciekawostek na temat pisarzy i miejsc z nimi związanych.
